Aşı hayat kurtaran ve sayısız çocuğu hastalık ve sakatlıktan koruyan, dünya üzerindeki en uygun maliyetli halk sağlığı müdahalelerinden biridir.

Bağışıklama hizmetleri, bebekleri, çocukları ya da erişkinleri enfeksiyona yakalanma riskinin en yüksek olduğu dönemden önce aşılayarak bu hastalıklara yakalanmalarını önlemek amacı ile yürütülen önemli bir temel sağlık hizmetidir.

Türkiye’de başarılı bir şekilde uygulanan Genişletilmiş Bağışıklama Programı sayesinde, bağışıklama hizmetlerinin kapsamı ve bağışıklama oranları büyük ölçüde arttırılmıştır. Bununla birlikte, Türkiye’ye gelen mülteci çocuklar, menşe ülkelerinde aşılama sisteminin çökmesi nedeniyle, çok sayıda aşı dönemini kaçırmıştır. Türkiye’ye yerleştikten sonra da mevcut aşılama programlarına erişimlerindeki güçlükler nedeniyle bu çocukların bazı aşıları hâlen eksiktir.

Aşılar güvenlidir. Çünkü; EVET, aşılar güvenlidir. Ülkemizdeki tüm ruhsatlı aşılar, birden fazla aşamada dikkatli bir şekilde test edildikten sonra onaylanır ve kullanıma geçtikten sonra da sıklıkla yeniden değerlendirilir. Bir aşının istenmeyen bir yan etki gösterdiği ile ilgili birçok kaynaktan toplanan tüm veriler bilim insanları tarafından değerlendirilmektedir. Aşı sonrası istenmeyen etkilerin büyük bir çoğunluğu ağrı ve hafif ateş gibi geçici etkilerdir. Polio (Çocuk felci) felç, kızamık ensefalit (beyin iltihabı) ve körlük, ve bazı bulaşıcı hastalıklar ölümle dahi sonuçlanabilir. Örneğin kızamık hastalığına yakalanan 1000 çocuktan birinde beyin iltihabı gelişir. Aşıda bu oran ihmal edilebilecek kadar düşük düzeydedir. Görüldüğü gibi aşı ile nadiren de olsa ciddi istenmeyen etkiler ortaya çıkabilse de, aşılanmanın faydaları, risklerine göre çok fazladır ve aşılanma olmadan çok fazla sayıda hastalık ve ölüm görülecektir. Zaten ülkemizde aşıların istenmeyen etkileri hakkında bir bildirim sistemi vardır ve tüm aşılar (yurt dışındakiler dahil) uygulama sonrası da yaptıkları yan etkiler bakımından takip edilmektedir.

Neden aşı olunmalıdır? Aşılar hala bulaşıcı hastalıklarla mücadelede en iyi yöntem olmayı sürdürüyor. Salgınlardan bizleri koruyan hala aşılama yöntemleridir. El yıkama, temiz su hastalıkları önlemede önemli olsa da yeterli değildir. Çünkü aşı ile önlenebilir hastalıklar su ile bulaştığı gibi hava yoluyla, dışkı ile veya kişilerin birbirleriyle çeşitli temasları sonucu da bulaşabilir. En etkili korunma yöntemi olarak hala insanlık aşıları kullanmak zorundadır. “Aşılama, bir ebeveynin sağlık çalışanları ile işbirliği yaparak çocuğunun ve toplumun sağlığına yapabileceği en iyi katkıdır.” Bunun nedeni başka hiçbir tıbbi tedavi ve cerrahi yöntemle mümkün olmayan ‘bir hastalığın ortadan kaldırılmasının” aşı ile gerçekleştirilebilir olmasıdır. Örneğin çiçek hastalığı yüzbinlerce insanı öldürürken aşılama ile önce hastalığın kendisi ortadan tamamen kalkmıştır. Sonra da gerek olmadığından aşısı da uygulamadan kaldırılmıştır. Her ülkenin aşılama programı farklıdır ve o ülkeye özeldir. Aşı takviminde bir aşı uygulanıyorsa ‘aşı ile önlenebilir hastalıklar’ için o toplumda risk devam ediyor demektir. Aşılama ise tüm bu hastalıklardan korunmanın en eşsiz yoludur.

Aşılar ne zaman yapılır? Sağlık Bakanlığı'nın belirlediği ücretsiz aşı takvimine göre yeni doğan bebeklere ilk gün hepatit B aşısı yapılmaktadır. Birinci ayda bu aşı tekrarlanır. İkinci ayda bebeğe; verem, zatürre ve beşli karma aşıları uygulanmaktadır. Dördüncü ayda zatürre ve beşli karma tekrarlanırken, altıncı ayda hepatit B ve beşli karma aşıları tekrarlanır. Altıncı ayda çocuğa ağızdan damlatarak çocuk felci aşısı yapılır. Kızamık, kızamıkçık ve kabakulak(KKK) aşısı ile suçiçeği aşısı birinci yaşını bitirmiş çocuğa yapılır. Zatürre aşısının pekiştirme dozu yine bu zamanda yapılır. Bir buçuk yaşındaki çocuğa hepatit A aşısı yapılır ve ağızdan uygulanan çocuk felci aşısı tekrarlanır. Yine bu dönemde beşli karma aşısının pekiştirmesi yapılır. Hepatit A aşısının tekrarı ise iki yaşını doldurmuş çocuğa yapılmaktadır. Polio aşısı yapılmasından sonra hastalık bölgesel olarak ortadan kaldırılmıştır. İlköğretim birinci sınıf öğrencisine KKK aşısının ve dörtlü karma aşının pekiştirme dozu yapılır. Ortaöğretim dördüncü sınıf öğrencisine ise tetanoz ve difteri aşısı uygulanır. Aşılamanın dünyada ve ülkemizde hem çocukluk döneminde hem de erişkin dönemde bulaşıcı hastalıklara karşı en önemli koruyucu hizmet olduğunu unutmadan toplumsal görevlerimizi yerine getirmek için hem vatandaş olarak hem de çocuklar konusunda yükümlüklerimiz hakkında üzerimize düşen sorumlulukları yerine getirmemiz adına çok önemlidir. Aşılamanın her zaman en etkili korunma yöntemi olduğunu unutmamak gerekir.